کم شنوایی یا ناشنوایی؛ از نشانه ها تا تشخیص و درمان کامل

کم شنوایی یا ناشنوایی فقط یک مشکل جسمی نیست، بلکه این اختلال می تواند بر روابط اجتماعی، اعتماد به نفس و حتی شرایط روحی فرد تاثیر بگذارد.

وقتی که صداها آرام آرام مبهم می شوند، دنیای اطراف هم برای فرد کم رنگ تر می شود. اما خبر خوب این است که در حال حاضر با پیشرفت علم شنوایی سنجی و تکنولوژی های جدید، امکان کنترل و درمان بخش زیادی از کم شنوایی ها وجود دارد. در این مطلب از مجله بیمارستان قرار است همه چیز را درباره این مشکل شایع اما قابل کنترل بدانیم.

کم شنوایی یا ناشنوایی چیست؟

کم شنوایی یا ناشنوایی به معنای کاهش توانایی فرد در دریافت صداهاست. این مشکل ممکن است خفیف، متوسط، شدید یا کامل باشد. در حالت کم شنوایی، فرد هنوز توانایی شنیدن برخی صداها را دارد اما واضح و دقیق نیست. در حالت ناشنوایی، فرد معمولا نمی تواند صدا را بشنود یا تنها ارتعاشات بسیار شدید را احساس می کند.

از نظر پزشکی کم شنوایی ممکن است یک گوش یا هر دو گوش را درگیر کند و می تواند تدریجی یا ناگهانی بروز پیدا کند.

انواع کم شنوایی یا ناشنوایی

کم شنوایی هدایتی

در این نوع، مشکل در گوش خارجی یا میانی است. صدا وارد گوش می شود اما به دلیل انسداد یا آسیب، به گوش داخلی نمی رسد.

از جمله دلایل شایع کم شنوایی هدایتی عبارتند از:

• تجمع جرم گوش
• عفونت گوش میانی
• پارگی پرده گوش
• وجود جسم خارجی در گوش
• مشکلات استخوانچه های گوش میانی

این نوع کم شنوایی معمولا با درمان دارویی یا جراحی قابل رفع است.

کم شنوایی حسی عصبی

کم شنوایی حسی عصبی  که شایع ترین نوع کم شنوایی یا ناشنوایی است که مربوط به گوش داخلی یا عصب شنوایی است.

از جمله دلایل کم شنوایی حسی عصبی عبارتند از:

• افزایش سن
• سر و صدای زیاد
• مصرف برخی داروها
• ژنتیک
• ضربه به سر
• بیماری های ویروسی

این نوع کم شنوایی معمولا دائمی است و با سمعک یا کاشت حلزون کنترل می شود.

کم شنوایی مختلط

ترکیب دو مورد بالا است؛ یعنی هم گوش میانی و هم گوش داخلی دچار مشکل هستند.

کم شنوایی عصبی مرکزی

در این حالت گوش سالم است اما مغز نمی تواند صداها را درست پردازش کند. این مشکل معمولا در کودکان با مشکلات عصبی یا افراد دچار آسیب مغزی مشاهده می شود.

نشانه های کم شنوایی یا ناشنوایی چیست؟

کم شنوایی یا ناشنوایی معمولا به صورت تدریجی شروع می شود اما نشانه های آن کاملا قابل تشخیص هستند:

• احساس شنیدن صدا اما نامفهوم بودن آن
• نیاز به بالا بردن صدای تلویزیون یا تلفن
• پرسیدن مکرر “چی؟” یا “ببخشید، تکرار می کنید؟”
• شنیدن بهتر صداهای مردانه نسبت به زنانه
• مشکل در شنیدن صداها در مهمانی یا اماکن شلوغ
• زنگ زدن فعال در گوش (وزوز گوش)
• احساس فشار در گوش
• عدم درک صدای کودکان
• خستگی زیاد هنگام گوش دادن

از جمله نشانه های کم شنوایی یا ناشنوایی در کودکان عبارتند از:

• دیر به حرف افتاد
• عدم توجه به صداها
• نگاه کردن زیاد به لب ها
• واکنش ندادن به صداهای بلند

علت کم شنوایی یا ناشنوایی چیست؟

دلایل ناشنوایی یا کم شنوایی رایج است که از جمله متداول ترین آنها عبارتند از:

• افزایش سن شایع ترین علت افت تدریجی شنوایی است.
• قرار گرفتن در معرض صدای بلند مثل بوق ماشین، موزیک بلند، کارخانه ها یا هدفون می تواند به سلول های حساس گوش را آسیب بزند.
• عفونت گوش (به خصوص در کودکان) در صورت عدم درمان می تواند موجب کم شنوایی دائمی شود.
• برخی افراد به صورت مادرزادی مستعد کم شنوایی هستند.
• ضربه به سر، شکستگی جمجمه یا فشار شدید هوا (مثل غواصی) می تواند باعث کم شنوایی شود.
• برخی آنتی بیوتیک ها، داروهای شیمی درمانی و مدرها می توانند به گوش آسیب بزنند.
• دیابت و بیماری های قلبی می توانند جریان خون گوش داخلی را مختل کرده و باعث کم شنوایی شوند.
• انسداد کانال گوش یا جرم گوش یکی از ساده ترین علت هاست که با شستشو کاملا درمان می شود.

تشخیص کم شنوایی یا ناشنوایی چگونه انجام می شود؟

تشخیص دقیق تنها توسط متخصص گوش و حلق و  بینی یا شنوایی سنج امکان پذیر است. مهم ترین آزمایش ها عبارتند از:

ادیومتری  (Audiometry)

ادیومتری مهمترین تست برای اندازه گیری سطح شنوایی است و شدت افت شنوایی را مشخص می کند.

تمپانومتری

از تمپانومتری به منظور بررسی گوش میانی، عفونت، پارگی پرده گوش یا تجمع مایع استفاده می شود.

3 OAE

3 OAE عملکرد سلول های گوش داخلی را نشان می دهد و برای نوزادان بسیار کاربردی است.

4 ABR

4 ABR وضعیت عصب شنوایی و مغز را بررسی می کند. برای نوزادان و افرادی که نمی توانند در تست ادیومتری همکاری کنند مناسب است.

معاینه کامل گوش

برای بررسی جرم گوش، عفونت، تورم یا آسیب پرده گوش نیاز به معاینه کامل گوش است.

درمان کم شنوایی یا ناشنوایی

درمان به نوع و شدت کم شنوایی بستگی دارد. از جمله روش های درمان کم شنوایی یا ناشنوایی که پزشک تجویز می کند عبارتند از:

برداشتن جرم یا جسم خارجی

گاهی کم شنوایی یا حتی ناشنوایی موقت به دلیل انسداد مسیر گوش خارجی ایجاد می‌ شود. شایع ‌ترین علت انسداد، جرم گوش است که می‌ تواند صدا را به گوش میانی نرساند. در این صورت با شستشوی گوش، ساکشن گوش یا برداشتن جسم خارجی با ابزارا تخصصی کم شنوایی درمان می شود.

درمان عفونت

عفونت گوش میانی یا خارجی می‌ تواند مسیر انتقال صدا را مسدود کرده یا باعث التهاب پرده گوش شود. در این صورت درمان شامل موارد زیر خواهد بود:

• مصرف آنتی‌ بیوتیک خوراکی یا قطره ‌ای به منظور از بین بردن باکتری ‌ها
• تجویز داروهای ضد التهاب به منظور کاهش تورم و فشار در گوش میانی
• استفاده از کمپرس گرم، مصرف مسکن و استراحت کردن هم می تواند به درمان عفونت گوش کمک کند.

سمعک

در کم شنوایی ‌های حسی عصبی که ناشی از آسیب به سلول‌ های مویی گوش داخلی یا عصب شنوایی هستند، سمعک بهترین روش افزایش شنوایی است.

شنوایی سنج متناسب با نوع و شدت کم شنوایی سمعک داخل گوشی، سمعک پشت گوشی و سمعک نامرئی را تجویز می کند.

کاشت حلزون  

برای افرادی که ناشنوایی شدید یا کامل دارند و سمعک کمکی نمی‌ کند، کاشت حلزون گزینه درمانی مناسبی است.

جراحی گوش

جراحی معمولا زمانی توصیه می ‌شود که درمان دارویی یا سمعک پاسخگو نباشد. برای مثال زمانی که:

• پارگی پرده گوش با روش تیمنوپلاستی ترمیم می ‌شود.
• اتواسکلروز، مشکل استخوانچه‌ های گوش میانی است که با جراحی استاپدوتومی اصلاح می ‌شود.
• تومور یا آسیب استخوانچه‌ ها، جراحی تخصصی برای بازگرداندن مسیر انتقال صدا است.

درمان دارویی

در موارد خاص، به ویژه ناشنوایی ناگهانی یا حاد حسی عصبی، داروهای پزشکی مانند کورتون ها، داروهای ضدالتهاب و … نقش مهمی دارند.

سخن پایانی

کم شنوایی یا ناشنوایی تنها یک مشکل شنوایی نیست؛ بلکه می تواند بر ارتباطات اجتماعی، زندگی خانوادگی، تحصیل و کیفیت زندگی تاثیر مستقیم داشته باشد. خوشبختانه با پیشرفت های جدید در زمینه شنوایی سنجی، سمعک های هوشمند و کاشت حلزون، امکان درمان و زندگی طبیعی برای بیشتر افراد فراهم شده است.